Alkohol negatywnie wpływa na zdrowie – to fakt powtarzany przez naukowców i lekarzy, o którym wie zdecydowana większość społeczeństwa. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że spożywanie napojów alkoholowych negatywnie oddziałuje na mózg, a także powoduje olbrzymie zmiany w układzie nerwowym.
Po wypiciu „czegoś mocniejszego” zmienia się nasze zachowanie – bełkotliwa mowa, luki w pamięci, trudności w chodzeniu czy spowolniony czas reakcji to przykład krótkotrwałych zmian zachodzących w mózgu, nierzadko już po kilku drinkach. W przypadku intensywnego, regularnego picia mówić należy o daleko posuniętych, nieodwracalnych i wyniszczających procesach. U osób nadużywających alkoholu zdiagnozować można deficyty w mózgu, trwające długo po wytrzeźwieniu.
W jakim stopniu alkohol uszkadza mózg?
Na to, jak wysokoprocentowe trunki wyniszczają mózg oraz komórki nerwowe, wpływa wiele czynników. Skala zniszczeń zależy m.in. od:
- Ilości wypijanego alkoholu,
- Częstości picia,
- Wieku inicjacji alkoholowej,
- Długości okresu spożywania, bądź nadużywania alkoholu,
- Ogólnego stanu zdrowia,
- Uwarunkowań genetycznych,
- Rodzinnej historii ewentualnego nałogu alkoholowego,
- Ryzyka wynikającego z ekspozycji na alkohol jeszcze w okresie prenatalnym,
- Wieku, płci i wykształcenia.
Krótkoterminowe działanie alkoholu na mózg
Podczas spożywania tzw. procentów, jak również w okresie następującym bezpośrednio po nim, praca mózgu przebiega nieprawidłowo. Dochodzi do zaburzenia działania neuroprzekaźników, których rolą jest przekazywanie sygnałów w naszym ciele, kontrolowanie zachowania czy emocji. Właśnie z tego powodu mówimy niewyraźnie albo zachowujemy się niestabilnie – nad wyraz drażliwie, płaczliwie lub entuzjastycznie. Dr Maria Pagano, profesor psychiatrii oraz badaczka uzależnień w Case Western Reserve University School of Medicine, wskazuje, że bezpośrednią przyczynę stanowi w takim przypadku spadek poziomu neuroprzekaźnika GABA i jednoczesny wzrost neuroprzekaźnika odpowiadającego za dobry nastrój.
Wypity alkohol oddziałuje również na korę mózgową, a także móżdżek, co skutkuje zaburzeniami równowagi, bądź błędnym przyswajaniem nowych informacji. Napoje wysokoprocentowe obniżają poziom zahamowań, a to prowadzi do podejmowania ryzykownych zachowań. Konsekwencją ich spożywania są nierzadko także zaniki pamięci, a nawet utrata świadomości albo przytomności.
Długoterminowe działanie alkoholu na mózg
Liczne badania dowodzą, że częste spożywanie dużych ilości napojów alkoholowych bardzo negatywnie wpływa na mózg i skutkuje wieloma poważnymi zmianami. Jak dowodzą badania opublikowane w „Archives of Neurology”, jedną z takich modyfikacji jest zmniejszenie objętości mózgu. Inny periodyk, „Neurology”, podaje, że u młodych osób nadużywających alkoholu rośnie ryzyko problemów z pamięcią.
Picie uszkadza komórki znajdujące się w mózgu, co może prowadzić m.in. do zaburzenia przepływu krwi w jego obszarze i powodować rozmaite objawy neurologiczne. Oczywista zmiana zachodząca w sytuacji regularnego nadużywania różnorakich trunków to także fizyczne oraz psychiczne uzależnienie. Co szczególnie istotne, badania naukowców uniwersytetu Rutgers potwierdzają, że alkohol nie tylko niszczy stare komórki nerwowe, ale też zabija nawet 40% nowych.
Chroniczne picie alkoholu – jak jeszcze wpływa na mózg?
Szacuje się, że nawet u 80% alkoholików możliwy jest niedobór tiaminy, a niektórzy cierpią z powodu rozwoju poważnych zaburzeń pracy mózgu. Jednym z nich może być zespół Wernickiego-Korsakowa, składający się z dwóch syndromów – do pierwszego zalicza się splątanie umysłowe, trudności w koordynacji mięśni, jak również paraliż nerwów odpowiadających za ruch oczu; do drugiego – uporczywe problemy z pamięcią i uczeniem się.
Intensywne picie różnego rodzaju trunków uszkadza wątrobę, a także prowadzi do jej dysfunkcji, takich jak np. marskość. Właśnie to schorzenie, wynikające z nadużywania alkoholu, uszkadza mózg – jak to się dzieje? W efekcie zniszczenia komórek wątrobowych duża ilość szkodliwych produktów przedostaje się do mózgu, a następnie wyniszcza komórki nerwowe.
Kobiety czy mężczyźni – kto jest bardziej podatny na działanie alkoholu?
Okazuje się, że kobiety charakteryzuje większa podatność na medyczne konsekwencje nałogowego sięgania po trunki, w tym te dotyczące mózgu. Kobiety uzależnione, częściej niż mężczyźni z chorobą alkoholową, cierpią z powodu marskości wątroby, uszkodzenia mięśnia sercowego czy neuropatii.
Przeprowadzono również badania – zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn borykających się z problemem alkoholowym – których celem było porównanie ich skłonności do objawów będących następstwem przeobrażeń w mózgu, takich jak jego kurczliwość oraz problemy z pamięcią. Choć wyniki u obu płci badanych były porównywalne, to jednak w przypadku kobiet zauważono, że nadużywały one alkoholu krócej niż mężczyźni. Na tej podstawie zakłada się, że właśnie kobiecy mózg, podobnie jak inne narządy, cechuje większa skłonność do negatywnych zmian wskutek tego nałogu.
Oddziaływanie alkoholu na rozwijający się mózg
Choć wiele mówi się o tym, jak szkodliwe może być picie w ciąży, niestety wciąż stanowi to poważny problem społeczny. Sięganie po trunki przez ciężarną, zwłaszcza wtedy, gdy jest to osoba uzależniona, może prowadzić do różnorakich wad w rozwijającym się mózgu dziecka. Negatywny wpływ alkoholu objawia się m.in. problemami fizycznymi, behawioralnymi, a także trudnością w uczeniu się dziecka. Najpoważniejszą konsekwencję spożywania napojów wysokoprocentowych w okresie ciąży stanowi syndrom FAS – tłumaczony jako alkoholowy zespół płodowy. Dzieci dotknięte FAS mają specyficzne rysy twarzy, rodzą się mniejsze, a ich mózgi posiadają mniej zwojów i mniej komórek mózgowych.
Czy zmiany, które zaszły w mózgu, można cofnąć?
Duża część zmian w mózgu ma nieodwracalny charakter. Badania dowodzą jednak, że u wielu alkoholików cierpiących z powodu uszkodzenia funkcji poznawczych już w pierwszym roku abstynencji odnotowuje się poprawę funkcjonowania mózgu oraz jego struktury. Aby zatrzymać inwazyjne uzależnienie od alkoholu – zarówno dla ogólnego zdrowia, jak i dla funkcjonowania mózgu – szczególnie ważne jest wyjście z nałogu, w czym niezwykle pomocna może okazać się terapia leczenia uzależnień.
