Psychoterapia jest specjalistyczną metodą oddziaływania leczniczego dla osób z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania. Jej cel to stopniowe niwelowanie tych zaburzeń, dobrostan psychiczny człowieka, a tym samym zwiększenie jakości jego życia. Stanowi odpowiednią metodę terapii dla osób zmagających się z nadmiarowymi zachowaniami, myślami lub przekonaniami.
Psychoterapia to proces zmiany, który dokonywany jest w zakresie cech osobowości pacjenta, oceny wydarzeń z przeszłości, samooceny, form reagowania, ale także aktualnych jego przeżyć. Efekt psychoterapii u pacjenta to możliwość kierowania swoim życiem, przy jednoczesnym zaspokajaniu pragnień oraz potrzeb stosownie do rzeczywistych możliwości i z uwzględnieniem otaczającego go środowiska.
Uzależnienie i jego skutki
Jedna z metod leczenia zaburzenia zdrowia psychicznego, jakim jest uzależnienie, to psychoterapia. Uzależnić się można niemal od wszystkiego, a osoba uzależniona staje się zniewolona czynnościami lub substancjami, która przekształca przyjemność w przymus. Początek każdego uzależnienia to uczucie przyjemności i satysfakcji wywoływane przez uwalniającą się dopaminę. Na pytanie, czy odczuwaną przyjemność można rozpatrywać już jako uzależnienie, mogą odpowiedzieć takie kryteria jak:
– Pragnienie lub uczucie przymusu spożycia substancji czy wykonania jakiegoś działania.
– Rezygnacja z innych przyjemności.
– Dyskomfort związany z nie wykonywaniem danych czynności czy nie spożywaniem określonych substancji.
– Poświęcanie znacznej ilości czasu na realizowanie działań związanych z uzależnieniem.
– Brak lub upośledzenie kontroli nad zachowaniami związanymi z uzależnieniem.
– Negatywne konsekwencje społeczne wynikające z zażywania substancji czy realizacji danych czynności.
Uzależnienie może być fizyczne – związane z silną potrzebą zażywania substancji, a odstawienie powoduje drżenia, wymioty, biegunki czy bezsenność, albo psychiczne – odpowiedzialne za kompulsywne zażywanie środków. Wśród czynników uzależniających wymienić należy na przykład alkohol, substancje psychostymulujące, narkotyki opioidowe, substancje halucynogenne, nikotynę czy też pracoholizm, zakupoholizm, hazard.
Psychoterapia jako metoda leczenia uzależnień
Uzależnienie to zaburzenie zdrowia psychicznego, które podlega leczeniu. Jedna z metod to psychoterapia prowadzona przez wykwalifikowanego psychoterapeutę specjalizującego się w leczeniu uzależnień. Może być ona prowadzona indywidualnie lub grupowo.
W psychoterapii indywidualnej psychoterapeuta jest jedynym czynnikiem leczącym, a w psychoterapii grupowej są to też inni członkowie grupy. Psychoterapia indywidualna umożliwia pacjentowi zrozumienie własnych emocji, i dokonanie autorefleksji. To tam pacjent może czuć się bezpiecznie, gdy będzie odczuwał wstyd i lęk. Efekty terapii grupowej zależą od rodzaju grupy, fazy terapii i cech charakterystycznych pacjentów uczestniczących w terapii grupowej. W praktyce najbardziej efektywne okazuje się połączenie terapii indywidualnej i grupowej. Grupa, w której uczestniczą osoby uzależnione, początkowo pozostaje otwarta – nowe osoby się przyłączają, inne z niej odchodzą. Pacjenci poznają swoje uczucia i myśli. Budowanie społeczności to element niezbędny w początkowej fazie terapii, ponieważ stanowi motywację, gdy pacjent dochodzi do identyfikacji problemu, a także przechodzi etap zaprzeczenia oraz racjonalizacji.
Grupa terapeutyczna to niezwykle pomocny element, ponieważ jednym z elementów uzależniania są zaburzenia myślenia utrwalające izolację. Kolejną fazą leczenia stanowi zdobywanie wiedzy na temat choroby i procesów, które dzieją się w jego organizmie. Leczenie uzależnień może odbywać w różnych nurtach, na przykład poznawczo-behawioralnym czy psychodynamicznym.
Fazy leczenia uzależnień – etap podstawowy i terapia pogłębiona
Terapia uzależnień dzieli się na dwa etapy – pierwsza, tak zwana podstawowa, odbywa się najczęściej na oddziale leczenia uzależnień lub w poradni leczenia uzależnień. Zajęcia w ośrodku terapeutycznym trwają od pięciu do ośmiu tygodni i są mocno zintensyfikowane. Pacjenci działają według ściśle określonego i z góry narzuconego schematu. Wśród elementów zajęć terapeutycznych wymienić można spotkania grupowe, omawianie zleconych zadań pisemnych, mini wykłady, a także analiza filmów edukacyjnych. Cel tego etapu terapii to analiza destrukcji alkoholowej – uświadomienie sobie skutków uzależnienia i konfrontowanie się z doświadczonymi przeżyciami mającymi z nim związek, a także nauka umiejętności niezbędnych do życia bez używek.
Kolejnym etapem to terapia pogłębiona. Odbywa się ona podczas spotkań z terapeutą, grupą wsparcia i w trakcie warsztatów. To etap wprowadzania zmian w życie i ich utrwalania. Podczas tego etapu terapii uświadamia się pacjenta, że jest on wciąż osobą uzależnioną i musi on dalej współpracować do osiągnięcia oczekiwanego efektu. Aby współpraca ta okazała się skuteczna, ważną rolę odgrywa zaangażowanie zarówno ze strony pacjenta, jak i jego osób najbliższych.
