Nauka pod wpływem – chemiczne wspomaganie mózgu
Ciągła presja czasu i osiągania jak najlepszych wyników wymaga od żaków, aby działali w pośpiechu i byli bezustannie gotowi do rozwiązywania nowych problemów.
Bycie dobrym w wielu dziedzinach to dziś warunek konieczny do spełnienia. Aby móc go zrealizować wiele osób decyduje się na chemiczne wspomaganie mózgu. Czy jest to jednak dobra decyzja?
Wyzwania współczesnego studenta
Wyzwania stawiane w obecnych czasach studentom niejednokrotnie sprawiają, że doba staje się zbyt krótka. W pewnym momencie już nawet hektolitry kawy nie są wystarczające, aby skutecznie podkręcić tempo działania. Nierzadko w takich chwilach pojawia się pokusa by wspomóc się czymś, co pozwoli zwiększyć możliwości intelektualne, zaspokoić ambicje rodziców, odsunąć w czasie zmęczenie, nie odczuwać efektów zarwanej nocy. Wielu studentów z czasem odkrywa, że istnieją środki, które pozwalają na takie funkcjonowanie. Niemniej jednak, stosowanie ich, poza poprawą funkcji poznawczych, wiąże się z efektami ubocznymi, a jednym z nich jest możliwość uzależnienia się.
Syntetyczne wspomaganie, czyli czym są „smart drugs”
Problem zbyt krótkiej nocy to problem niejednego studenta. Wielu z uczących się obecnie osób szukając sposobu na przyswojenie wiedzy, w jak najkrótszym czasie, sięga po smart drugs, które w Polsce znane są również jako neurostymulanty. Są to substancje, których pierwszoplanowym zadaniem jest poprawa możliwości kojarzeniowo-poznawczych. Co więcej, wpływają one pozytywnie na poziom motywacji oraz znacznie podnoszą ogólną wydolność organizmu w stanach, w których sen jest utrudniony (lub w momentach, gdy jest on niemożliwy do realizacji).
Neurostymulanty stosowane są w leczeniu osób chorych na ADHD, oraz pacjentów wykazujących objawy nadmiernej senności, depresji, oraz zaburzeń neurodegeneracyjnych. W ciągu ostatnich dziesięcioleci odnotowuje się znaczny wzrost zainteresowania tego typu preparatami, czego konsekwencją jest wzrost sprzedaży leków wspomagających działanie ośrodkowego układu nerwowego. Należy podkreślić, że często zainteresowanie to nie wynika ze zdiagnozowania któregoś z wyżej wymienionych schorzeń.
Sposób działania
Leki, których zadaniem jest m.in. doping mózgu, zwiększają zewnątrzkomórkowe stężenie neuroprzekaźników – dopaminy i noradrenaliny w szczelinie synaptycznej poprzez zmniejszenie ich wychwytu zwrotnego. Wśród działających w ten sposób neurostymulantów wymienić należy metylofenidat.
Przeprowadzone do tej pory badania jasno pokazują, że już pojedyncza dawka metylofenidatu ma pozytywny wpływ na proces zapamiętywania, powoduje wzrost motywacji, i co ciekawe jest w stanie zainteresować samą nauką. Pozwala ona na zapamiętanie i kojarzenie pewnych faktów przez dłuższy czas i na zwiększenie proporcji pomiędzy nauką a odpoczynkiem na korzyść czasu poświęconego nauce.
Metylofenidat wyróżnia także wysoka dostępność (znacznie wyższa w porównaniu z amfetaminą). Sprawia to, że jest on bardzo często stosowany przez studentów chcących poprawić wyniki w nauce i osiągnąć cele naukowe, które do tej pory były dla nich poza zasięgiem.
Metylofenidat – uzależnienie fizyczne i psychiczne
Poza wszystkimi, początkowo pozytywnymi aspektami stosowania metylofenidatu, należy podkreślić i tym samym ostrzec, że przyjmowanie go w cykliczny sposób niesie ze sobą więcej szkody niż pożytku. Regularne stosowanie tego neurostymulanta może powodować zmiany neurochemiczne w jądrze półleżącym prowadzące do zmian behawioralnych wskazujących na uzależnienie fizyczne, które objawia się poprzez wiele czynników somatycznych.
Metylofenidat w dużych dawkach, palony i wciągany do nosa, wykazuje działanie euforyczne, czego konsekwencją może być uzależnienie psychiczne. Po pewnym czasie regularnego stosowania metylofenidatu mózg niemal traci zdolność samodzielnej produkcji dopaminy, i czeka na wspomaganie z zewnątrz. W celu zaspokojenia potrzeb organizmu w przypadku osób uzależnionych jedynym rozwiązaniem staje się stałe zwiększanie dawek.
Należy zauważyć, że sposób w jaki działa metylofenidat na organizm ludzki, jest podobny do tego jaki wyróżnia znaną od lat kokainę. Specjaliści stwierdzili, że ma nawet silniejsze właściwości wychwytu zwrotnego dopaminy, jednak z drugiej strony jego właściwości uzależniające są zdecydowanie mniejsze. Sugeruje się, że najważniejszą kwestią przy budowaniu uzależnienia jest czas, w jakim lek dochodzi do maksymalnego stężenia w ośrodkowym układzie nerwowym, a także prędkość, z jaką środek jest usuwany z ustroju. W porównaniu do metylofenidatu kokaina działa zdecydowanie szybciej i jest ona szybciej usuwana. Z tej przyczyny chcąc podtrzymać efekt euforyzujący bywa zażywana nawet wielokrotnie w ciągu godziny.
Amfetamina a nauka
Metylofenidat poza podobieństwem do kokainy, wykazuje również podobieństwo do amfetaminy, która jest jednym z najpopularniejszych narkotyków wśród uczniów i studentów. Amfetamina w sposób bezpośredni oddziałuje na układ nerwowy, i tym samym stymuluje umysł użytkownika. Sposób jej działania jest dokładnie taki sam, jak w przypadku metylofenidatu.
Skutkiem zażycia amfetaminy jest długotrwałe pobudzenie. W praktyce oznacza to, że osoba stosująca tę substancję doświadcza nagłego przypływu energii. Student pod jej wpływem może nie spać nawet przez bardzo długi czas (działanie narkotyku utrzymuje się do 20 godzin).
Pod wpływem amfetaminy wiadomości przyswajane są zarówno łatwiej, jak i szybciej. Dzięki niej człowiek staje się bardziej spostrzegawczy, nie czuje zmęczenia po nieprzespanej nocy, oraz jest zdecydowanie bardziej pewny siebie, ma podwyższoną samoocenę. Student po zażyciu amfetaminy, sprawniej odpowiada na pytania, które składają się na egzamin, jest 100-procentowo pewny swojej wiedzy, wyróżnia go brak lęku.
Ciemne strony zażywania amfetaminy
Decydując się na zażycie amfetaminy należy wiedzieć, że wiedza zdobyta po amfetaminie jest ulotna. Co więcej, długotrwałe stosowanie narkotyku powoduje zależność psychiczną. Pobudzenie i przyjemna euforia wywołane działaniem amfetaminy bardzo szybko stają się stanem pożądanym. Chęć ponownego sięgnięcia po specyfik wzmacniana jest przez nieprzyjemne dolegliwości psychiczne będące konsekwencją odstawienia, tj. obniżone samopoczucie i spadek sił witalnych.
Skutkiem zażywania amfetaminy są zaburzenia wzroku i słuchu. Są to objawy typowe dla stanu zatrucia amfetaminowego, któremu towarzyszy także: bladość skóry, drżenie mięśni, uporczywe wymioty, charakterystyczna gonitwa myśli. Po zażyciu narkotyku pojawiają się:
- migreny,
- zawroty głowy,
- szczękościsk,
- objawy psychotyczne (np. halucynacje),
- brak apetytu i pragnienia,
- światłowstręt,
- powstawanie zakrzepów żylnych,
- arytmia serca,
- niedotlenienia mózgu.
Modafinil – doskonały sposób na szybkie przyswajanie wiedzy?
„Deską ratunku” dla ambitnych studentów może być również modafinil, który został okrzyknięty „największą sensacją branży farmaceutycznej od czasów Viagry”. Według wielu osób jest on skuteczną alternatywą dla metylofenidatu.
W roku 1998 modafinil zatwierdzono jako środek leczenia narkolepsji i innych zaburzeń snu. Zalecany jest również pacjentom, u których występuje obturacyjny bezdech senny.
W ostatnich latach modafinil zaczęli zażywać również zupełnie zdrowi ludzie. Przyjmuje się go, aby móc nie spać przez dłuższy czas oraz w celu zwiększenia zdolności poznawczych. Przeprowadzone do tej pory badania potwierdziły zdolność modafinilu również w zakresie poprawy koncentracji w sytuacji znacznego niewyspania. Farmaceutyk ten pozwala nie spać bez skutków ubocznych blisko 70 godzin. Ponadto modafinil poprawia inteligencję, pamięć oraz zwiększa znacznie efektywność nauki.
Czy modafinil jest lekiem w pełni bezpiecznym?
Należy zaznaczyć, że modafinil nie wykazuje efektu euforycznego. Dlatego jego rekreacyjne stosowanie jest bezcelowe. Nie zmienia to jednak faktu, że stosowanie go wiąże się z pojawieniem efektów ubocznych. Najważniejszym działaniem niepożądanym jest wcześniej opisane zwiększenie stężenia dopaminy w jądrze półleżącym, czego konsekwencją może być uzależnienie. Efektem nadużywania tego specyfiku są nieprawidłowości w kwestii ciśnienia, łaknienia, układu trawiennego i nerwowego. Modafinil może również wywoływać uciążliwe choroby skórne, takie jak zespół Stevena Johnsona, martwica toksyczno-rozpływowa naskórka czy rumień wielopostaciowy.
